"Kamienie na szaniec" reż Robert Gliński

„Kamienie na szaniec” Roberta Glińskiego są ekranizacją powieści Aleksandra Kamińskiego pod tym samym tytułem.  Film opowiada wstrząsającą historię oddania, poświęcenia i patriotyzmu młodych Polaków żyjących w czasie II wojny światowej.

Głowni bohaterowie to maturzyści warszawskiego liceum, którzy snuli ambitne plany na przyszłość. Ich beztroskie życie przerwała wojna. Z dniem 1 września 1939 roku byli zmuszeni wkroczyć w dorosłość i stanąć do walki o przeżycie. Nie było to łatwe zadanie, zwłaszcza, że, jak przystało na wzorowych harcerzy, postanowili przeciwstawić się okupantowi, ryzykując wszystko. W tych trudnych czasach pełnych przemocy, strachu, wszechobecnej śmierci próbowali jednak żyć „pełnią życia”.

Reżyser postawił na młodych, mało znanych aktorów, co było doskonałym posunięciem i atutem filmu. Główne role zagrali: Kamil Szeptycki jako Alek, Marcel Sabat jako Zośka i Tomasz Ziętek jako Rudy. Ekranizacja Glińskiego koncentruje się na wzajemnej relacji dwóch bohaterów: Tadeusza Zawadzkiego i Jana Bytnara. Rola Alka okazała się drugoplanową, jednak nie mniej aktor spisał się w niej doskonale. Marcel Sabat w roli Zośki świetnie oddał przyjacielską miłość, poświęcenie, ale również niemoc. Słabym ogniwem jest z kolei Sandra Staniszewska w roli Hali Glińskiej. Postać dziewczyny Zośki została przerysowana. Brak jej naturalności. Najbardziej jednak zapada w pamięci rola Tomasza Ziętka, który swoją grą dobitnie pokazał tragizm położenia Rudego oraz  jego nowe, młodzieńcze oblicze.

Twórcy postanowili w pewnym stopniu odejść od książkowego pierwowzoru. Film pokazuje bohaterów na nowo. To chłopcy, którzy oprócz wielu zalet, mają także wady. Nie są tak nieskazitelni jak książkowi - w przeciwieństwie do nich przeklinają, nie jest im obce pożądanie, są pełni rozterek i wahań. Robert Gliński zdecydował się też na użycie mocnych środków wyrazu. Reżyser unika patosu, nie tworzy spiżowego pomnika znanych każdemu uczniowi postaci. Lepi ich z gliny, wydobywając ludzkie cechy. Część związana jest z wiekiem. Wśród nich można wymienić porywczość i brak pokory.

Robert Gliński wyjaśniał widzom, co spowodowało, że postanowił nie być do końca wierny książce. Zdecydował się na odbrązowienie "Zośki", "Rudego" i "Alka": „Chciałem pokazać realistyczne postaci, a nie wybielone posągi. Weszli w okupację zupełnie nieprzygotowani, niewyszkoleni. Film pokazuje przemianę nieopierzonych młodzieńców w wojsko”.  Taki sposób prezentacji bohaterów dodaje im realności, sprawia, że ich odwaga przestaje być nieosiągalną cnotą.

Krytycznie do adaptacji autorstwa Roberta Glińskiego odniosła się komenda Szczepu 23 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Zuchowych "Pomarańczarnia". - Film, noszący tytuł identyczny z tytułem książki Aleksandra Kamińskiego, w znaczącym stopniu odbiega od historycznych wydarzeń opisanych w książce i od rzeczywistych losów i postaw bohaterów książki - napisano w oświadczeniu Komendy, które przesłał harcmistrz Marek Podwysocki z Harcerskiej Fundacji Pomarańczarni. Myślę jednak, że tytuł filmu nie może przekreślić wrażeń, po jego obejrzeniu oraz roli, jaką pełni.

Jak powiedział sam reżyser: „Ekranowa wizja „Kamieni na szaniec” poprzez budzone emocje i postawy młodych bohaterów ma skłaniać do refleksji na temat wartości, nie tylko patriotyzmu, ale także przyjaźni i miłości – samego życia, bo aby żyć, trzeba myśleć i czuć”. "Kamienie na szaniec" nie są zwyczajną ekranizacją szkolnej lektury i dzięki temu docierają do młodych widzów. Pokazują, że zwykli ludzie potrafią wznieść się na wyżyny człowieczeństwa w sytuacjach granicznych.